W dniu 22 lipca 2017 r. zakończyło się 45. posiedzenie Senatu. Izba po wielogodzinnej, burzliwej debacie bez poprawek przyjęła ustawę o Sądzie Najwyższym. Izba podczas tego posiedzenia rozpatrzyła 23 ustawy, do 8 wprowadziła poprawki. Podjęła też 3 uchwały okolicznościowe: w sprawie upamiętnienia polskich Ofiar zbrodni NKWD z lat 1937–1938, w setną rocznicę utworzenia Narodowego Komitetu Polskiego oraz w 25. rocznicę odwołania rządu Jana Olszewskiego. Senat przyjął ponadto sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z działalności w 2016 r. oraz informację o działalności Rady Mediów Narodowych w 2016 r., a także zapoznał się z informacją o działalności Sądu Najwyższego w 2016 r.

Ustawa o Sądzie Najwyższym (projekt poselski) przewiduje m.in. reorganizację struktury wewnętrznej SN. Zgodnie z ustawą, mają powstać 3 izby: Prawa Publicznego, Prawa Prywatnego i Dyscyplinarna (obecnie są to izby: Cywilna, Karna, Wojskowa oraz Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych). Nadal do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN ma powoływać prezydent na wniosek KRS. Sędzią SN będzie mógł zostać np. sędzia sądu rejonowego, prokurator rejonowy, radca Prokuratorii Generalnej RP, adwokat, radca prawny i notariusz pod warunkiem 10 lat stażu pracy. Staż nie będzie wymagany np. wobec prokuratora Prokuratury Krajowej czy profesora i dra hab. nauk prawnych. Ustawa obniża granicę wieku do przejścia sędziego SN w stan spoczynku – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Organami SN będą: pierwszy prezes Sądu Najwyższego, prezes Sądu Najwyższego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego i Kolegium Sądu Najwyższego. Pierwszy prezes SN ma być powoływany przez prezydenta spośród 5 a nie, jak obecnie 2 kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów SN. Zgodnie z ustawą, wszyscy obecni sędziowie SN przejdą w stan spoczynku, z wyjątkiem wskazanych przez ministra sprawiedliwości, po zatwierdzeniu przez prezydenta.

Podczas 45. posiedzenia Izba przyjęła bez poprawek następujące ustawy:

Ustawa o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) ma wzmocnić bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego do odbiorców w sytuacjach kryzysowych. Nowela przewiduje, że od 1 października 2017 r. importerzy gazu, którzy jego obowiązkowe zapasy utrzymują poza granicami kraju, muszą – w celu zapewnienia zdolności ich przesyłu do Polski w razie kryzysu energetycznego – zarezerwować tzw. ciągłe zdolności przesyłowe na połączeniach transgranicznych.

Ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) przewiduje powstanie w KRS 2 izb oraz wygaszenie po 30 dniach od jej wejścia w życie kadencji dotychczasowych członków rady. Nowi członkowie rady – sędziowie zostaną wybrani na wspólną 4-letnią kadencję. Kandydatów sędziów na członków KRS marszałkowi Sejmu ma zgłaszać prezydium Sejmu lub grupa co najmniej 50 posłów. Kandydata na sędziego musiałoby poprzeć 2/3 składu całej rady.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (projekt poselski) wprowadza zmiany w zasadach powoływania i odwoływania prezesów sądów apelacyjnych i okręgowych, zwiększa uprawnienia ministra sprawiedliwości w tym zakresie, a także przewiduje losowe przydzielanie spraw sędziom.

Celem ustawy o zmianie ustawy o niektórych formach popierania budownictwa mieszkaniowego oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) jest likwidacja barier w ubieganiu się o finansowanie zwrotne w ramach rządowego programu popierania budownictwa czynszowego (m.in. podwyższenie limitu dochodów uprawniających do najmu lokalu mieszkalnego o umiarkowanym czynszu, bezwzględny warunek przeznaczenia minimum 50% lokali dla osób wychowujących co najmniej 1 własne lub przysposobione dziecko).

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) zwiększa kompetencje generalnego konserwatora zabytków w zakresie kształtowania obsady personalnej terenowych organów ochrony zabytków. Rozszerza zakres środków nadzoru i koordynacji przysługujących naczelnemu organowi ochrony zabytków w stosunku do organów, dla których pełni funkcję nadrzędną, co ma służyć poprawie efektywności działania wojewódzkich służb konserwatorskich. Nowelizacja powołuje Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków.

Na podstawie ustawy o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (projekt rządowy) 1 października 2017 r. ma zostać powołana Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, która ma m.in. inicjować i realizować działania wspierające międzynarodową wymianę akademicką oraz proces umiędzynarodowienia polskich uczelni i jednostek naukowych, upowszechniać język polski poza krajem. NAWA przejmie wszystkie obowiązki Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej, które zostanie zlikwidowane.

Ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (projekt rządowy) przewiduje m.in. możliwość jednorazowego, corocznego rozliczenia nakładów na wybrane środki trwałe do 100 tys. zł przy jednoczesnym minimalnym nakładzie inwestycji w wysokości 10 tys. zł oraz bezpośredniego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zaliczek na takie nabycie.

Celem ustawy o zmianie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020 oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) jest wprowadzenie usprawnień i uproszczeń oraz zapewnienie efektywnego wykorzystania środków funduszy Unii Europejskiej. Nowela przewiduje powołanie rzeczników funduszy europejskich czy wprowadzenie pomocy zwrotnej jako kolejnej obok dotacji i instrumentów finansowych formy wsparcia w ramach polityki spójności. Zmieniono też przepisy dotyczące projektów partnerskich i uregulowano tryb wyboru projektów z zakresu instrumentów finansowych.

Ustawa o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin (projekt rządowy) realizuje rekomendacje zawarte w „Przeglądzie systemów wsparcia rodzin”, przyjętym przez Radę Ministrów 4 kwietnia 2017 r. Z kolei zmiany w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 mają ułatwić zakładanie i prowadzenie żłobków lub klubów dziecięcych.

Ustawa o zmianie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (projekt rządowy) ma umożliwić składanie wniosków o dofinasowanie wkładu własnego w przypadku, gdy limit środków przeznaczonych na dany rok wyniesie 100%, a nie jak obecnie 95% środków przeznaczonych na realizację spłaty części kredytu dla beneficjentów programu.

Ustawa o zmianie ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych oraz zmianie niektórych innych ustaw (projekt rządowy) pozwoli wdrożyć od początku roku szkolnego 2017/2018 nowy program dostarczania do szkół owoców i warzyw oraz mleka i przetworów mlecznych. Zmieniono też przepisy dotyczące zawierania umów między rolnikami a odbiorcami produktów rolnych.

Zgodnie z nowelizacją kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (projekt rządowy) mandaty będzie można płacić także kartą płatniczą. Koszty opłat bankowych poniesie przyjmujący mandat. Z tej formy płatności będzie można skorzystać, jeśli policjant będzie miał urządzenie do autoryzacji rozliczeń bezgotówkowych.

Ustawa o wykonywaniu zadań z zakresu promocji polskiej gospodarki przez Polską Agencję Inwestycji i Handlu Spółka Akcyjna (projekt rządowy) przewiduje, że sieć nowych zagranicznych biur handlowych, podległych agencji, powstanie w miejscu wydziałów promocji handlu inwestycji. Docelowo ma być ich 69. Agencja ma zajmować się m.in. promocją eksportu polskich firm, zwłaszcza małych i średnich, promocją polskich branż, wspieraniem napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych i inwestycji polskich za granicą.

Ustawa o zmianie ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), dostosowuje przepisy ustawy do przepisów rozporządzeń unijnych. Zmienione zostały m.in. zakresy obowiązków operatorów urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz urządzeń będących systemami przeciwpożarowymi i rozdzielnicami elektrycznymi (zawierających fluorowane gazy cieplarniane) oraz osób fizycznych wykonujących czynności wymagające posiadania certyfikatu dla personelu.

Senat zdecydował o wprowadzeniu poprawek do następujących ustaw.

Ustawa o zmianie ustawy o sporcie oraz ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944‒1990 oraz treści tych dokumentów (projekt rządowy) została przyjęta z 10 poprawkami. Jedna z nich przewiduje, że członkiem zarządu polskiego związku sportowego nie będzie mogła być również osoba, która jest prokurentem lub pełnomocnikiem podmiotu świadczącego na rzecz związku usługi, dostawy lub roboty budowlane. Inna zakłada, że świadczenie pieniężne ze środków budżetu państwa nie będzie przysługiwało także osobie, która była karana dyscyplinarnie więcej niż raz za doping w sporcie.

Celem noweli jest zwiększenie przejrzystości działania polskich związków sportowych. Do definicji ustawowej sportu dodano aktywność intelektualną, mającą na celu osiągnięcie wyniku sportowego. W ten sposób do dyscyplin sportowych zostaną zaliczone: szachy, warcaby, brydż sportowy i sporty elektroniczne (e-sporty). Ustawa umożliwia również ministrowi ds. kultury fizycznej przyznawanie stypendium sportowego w szczególnie uzasadnionych wypadkach, np. gdy osiągnięcie wyników sportowych uniemożliwia kontuzja.

Do ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) wprowadzono 6 zmian. Senatorowie postanowili, że oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej powinno zawierać klauzulę o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”, a klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Doprecyzowano też, że sprawcą wykroczenia opisanego w ustawie jest osoba prowadząca agencję pracy tymczasowej a nie agencja, ponieważ odpowiedzialność karno-wykroczeniową może ponosić wyłącznie osoba fizyczna.

Ustawa określa nowe zasady przyjmowania cudzoziemców do wykonywania pracy sezonowej i krótkoterminowej w Polsce. Nowela wdraża do polskiego prawa dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Nowela wprowadza nowy rodzaj zezwolenia na pracę dla cudzoziemców ‒ zezwolenie na pracę sezonową. Zezwolenia takie będą wydawane na pracę w sektorze turystycznym, ogrodnictwie i rolnictwie przez starostę na okres do 9 miesięcy w roku kalendarzowym.

Izba z 5 poprawkami przyjęła ustawę o zmianie ustawy o zasadach finansowania nauki oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy), która umożliwia m.in. uwzględnianie przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego – przy podejmowaniu decyzji o zwiększeniu dotacji na utrzymanie potencjału badawczego – potrzeb związanych z komercjalizacją wyników badań naukowych lub prac rozwojowych..

Senackie poprawki doprecyzowują m.in., że pomocą publiczną albo pomocą de minimis może być umorzenie, odroczenie terminu płatności albo rozłożenie na raty należności finansowej, a nie sama należność finansowa. Dodany został też przepis przejściowy określający wpływ zmiany przepisów określonych w treści umowy o wykonanie i finasowanie projektu oraz umowy o realizację i finansowanie projektu badawczego na umowy zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy.

Z kolei do ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (projekt poselski) Senat wprowadził 3 poprawki. 2 z nich przyznają zarządom wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej kompetencje do określenia organizacji wewnętrznej biur tych funduszy, a także umożliwiają uregulowanie w drodze rozporządzenia szczegółowego trybu działania organów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Nowelizacja zmienia tryb powoływania i odwoływania zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Zgodnie z nowymi przepisami w przypadku, gdy rada nadzorcza wojewódzkiego funduszu nie wystąpi z wnioskiem do zarządu województwa o powołanie lub odwołanie członków zarządu tego funduszu, z wnioskiem takim wystąpi wojewoda.

Senatorowie z 1 poprawką, mającą na celu zapewnienie spójności z terminologią kodeksu karnego odnoszącą się do odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, przyjęli nowelizację ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (projekt rządowy). Przewiduje ona rozszerzenie ochrony roszczeń pracowników, którzy z powodu niewypłacalności pracodawcy zostali pozbawieni pracy i świadczeń z tego tytułu, a także przyspieszenie udzielania pomocy finansowej pracownikom w przypadku faktycznego zaprzestania działalności przez pracodawcę. Ochroną roszczeń pracowniczych zostaną objęte również osoby zatrudnione u pracodawcy, m.in. małżonek pracodawcy, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione, rodzice, macocha, ojczym, rodzeństwo, wnuki, dziadkowie.

Ustawa o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (projekt rządowy) została przyjęta z 2 poprawkami. Izba zdecydowała o usunięciu z ustawy przepisu upoważniającego ministra ds. budownictwa, planowania i zagospodarowanie przestrzennego oraz mieszkalnictwa do ustalania i ogłaszania w drodze obwieszczenia obowiązujących standardów zawodowych rzeczoznawców majątkowych.

Celem noweli jest m.in. skatalogowanie czynności pośrednictwa w obrocie nieruchomościami oraz zarządzania nieruchomościami, ujednolicenie praktyki stosowania przepisów w zakresie zbywania nieruchomości publicznych na rzecz osób, które wieloletnio dzierżawią lub użytkują nieruchomości publiczne.

Do nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (projekt rządowy) wprowadzono 34 poprawki. Senat zdecydował m.in., że członkostwo w spółdzielni powinno być związane wyłącznie z posiadaniem w spółdzielni prawa do lokalu albo ekspektatywy własności. Ma ono powstawać z mocy prawa, co oznacza, że nie trzeba będzie składać deklaracji członkowskiej i wnosić wpisowego. Określono inne zasady nabywania mieszkań w spółdzielni mieszkaniowej przejętych nieodpłatnie od przedsiębiorstwa państwowego, państwowej osoby prawnej lub spółki Skarbu Państwa poprzez zobowiązanie najemcy do wpłaty wkładu budowlanego w wysokości nie większej niż 5% aktualnej wartości rynkowej prawa odrębnej własności lokalu. Przyjęto też zasady rozliczania funduszu remontowego z właścicielami lokali, którzy przestają być członkami spółdzielni; będą oni współwłaścicielami środków zgromadzonych na funduszu remontowym w wysokości odpowiadającej udziałowi we współwłasności nieruchomości wspólnej według stanu na dzień ustania członkostwa. Doprecyzowano, że pełnomocnik członka spółdzielni działający na walnym zgromadzeniu nie może reprezentować więcej niż 1 członka spółdzielni, pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie, a dołączona do protokołu walnego zgromadzenia lista pełnomocnictw powinna być odczytana. Nowela dostosowuje obowiązujące przypisy do 3 wyroków Trybunału Konstytucyjnego (sygn. akt P 17/10, K 36/12 i K 60/13). Wprowadza m.in. ograniczenia podmiotów posiadających status członków spółdzielni do osób, którym przysługuje prawo do lokali, określa zasady rozliczeń z tytułu zwrotu wkładu mieszkaniowego, a także rozliczenia funduszu remontowego po powstaniu wspólnoty mieszkaniowej. Nowela ma również usprawnić działalność spółdzielni poprzez zapewnienie jej członkom możliwości uczestniczenia w obradach walnego zgromadzenia poprzez pełnomocnika.

Izba z 9 poprawkami poparłaustawę – Prawo wodne (projekt rządowy), która ma zastąpić obowiązujące prawo wodne z 2011 r. Jej celem jest pełna implementacja dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. Ustawa kompleksowo reguluje gospodarowanie wodami, w tym kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, zarządzanie nimi oraz korzystanie z wód, sprawy własności wód i gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami jako majątkiem Skarbu Państwa. Ustawa wprowadza zarząd nad wodami w układzie zlewniowym, a nie administracyjnym, jak obecnie. Przewiduje utworzenie Państwowego Gospodarstwa Wodnego „Wody Polskie”, które w imieniu Skarbu Państwa będzie pełniło rolę gospodarza na wszystkich wodach publicznych.

We wprowadzonych poprawkach Senat uznał za zasadne utworzenie na obszarze dorzecza Odry nowego regionu wodnego Noteci. W konsekwencji rozbudowane zostaną struktury Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie poprzez utworzenie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy. Wysokość opłaty legalizacyjnej określono na 4340 zł, czyli w wysokości 20-krotności opłaty za wydanie pozwolenia wodnoprawnego. Senat zaproponował także zwolnienie z opłaty rocznej gruntów pokrytych wodami użytkowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, kluby sportowe czy osobom amatorsko łowiącym ryby, o ile dostęp do tych wód będzie powszechny i bezpłatny. Izba opowiedziała się za obniżeniem maksymalnej opłaty za pobór wód do celów rolniczych na potrzeby zaopatrzenia w wodę ludzi i zwierząt gospodarskich. Obniżono ponadto wysokość opłaty za wydanie pozwolenia wodnoprawnego do wysokości obowiązującej opłaty skarbowej. Wysokość opłaty za przyjęcie zgłoszenia wodnoprawnego, opłaty za wydanie oceny wodnoprawnej oraz skumulowanej maksymalnej opłaty za wydanie więcej niż 1 pozwolenia wodnoprawnego byłoby ustalane proporcjonalnie. Senat postanowił, że przepis przejściowy zapobiegający zmianie taryf określonych w przepisach ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, w związku z wprowadzeniem nowych opłat za usługi wodne, powinien dotyczyć nie tylko taryf na rok 2018, ale także na rok 2019. Zdaniem Izby skutki finansowe związane z wejściem w życie nowego prawa wodnego powinny być możliwie najmniej dolegliwe dla adresatów nowej regulacji.

W uchwale w sprawie upamiętnienia polskich Ofiar zbrodni NKWD z lat 1937–1938 przypomniano, że 11 sierpnia 1937 r. Nikołaj Jeżow, na polecenie Józefa Stalina, wydał rozkaz rozpoczynający tzw. operację polską NKWD. Zamordowano wówczas 111 091 Polaków, 28 744 skazano zaś na wieloletni pobyt w łagrach. W uchwale podkreślono, że na państwie polskim spoczywa obowiązek przywrócenia pamięci ofiar tej operacji społeczeństwu polskiemu i całemu światu.

Senat w uchwale w setną rocznicę utworzenia Narodowego Komitetu Polskiego wyraził wdzięczność politykom, twórcom i działaczom Komitetu Narodowego Polskiego, dzięki którym znaleźliśmy się – jeszcze nie mając własnego państwa – w gronie zwycięzców w I wojnie światowej, co skutkowało obecnością polskiej delegacji w Wersalu w roli współtwórcy ładu światowego. Dzięki NKP w programie prezydenta USA Thomasa W. Wilsona znalazł się punkt mówiący o prawie Polaków do niepodległego państwa polskiego z wolnym dostępem do morza.

W uchwale w 25. rocznicę odwołania rządu Jana Olszewskiego przypomniano, że pierwszy gabinet popierany przez Sejm wyłoniony w pierwszych wolnych wyborach po II wojnie światowej został odwołany w nocy z 4 na 5 czerwca 1992 r., w atmosferze bezkrwawego zamachu stanu. Zaznaczono, że akcja odwołania rządu rozpoczęła się już w maju 1992 r. Brały w niej udział „ugrupowania, środowiska i osoby będące beneficjentami umowy okrągłostołowej: postkomuniści oraz część nowej, kontrolowanej przez służby specjalne, pseudoelity III Rzeczypospolitej”.